Page 89 - Biologia, Biologia na czasie, podręcznik, klasa 2, zakres rozszerzony

6.3. Ryby – żuchwowce pierwotnie wodne

Wiele gatunków ryb, zwłaszcza przyden- z osocza krwi do wnętrza torebek nefronu.
nych, ma czuły węch, którego narząd mieści się W rezultacie do światła kanalików nerkowych
w parzystych dołkach zawierających komórki trafia roztwór substancji, który nosi nazwę
węchowe. Ze względu na małą przejrzystość moczu pierwotnego. W zależności od potrzeb
wody węch odgrywa u ryb istotną rolę w odnaj- zwierzęcia mocz pierwotny może ulegać dalszej
dywaniu pokarmu czy partnera do rozrodu. obróbce, np. rozcieńczaniu czy zagęszczaniu.
Niektóre ryby, np. płaszczki, mają narządy Dzięki temu tworzy się mocz ostateczny, który
elektryczne, dzięki którym wytwarzają wokół trafia do moczowodów, a stamtąd – do pęche-
ciała pole elektryczne i wykrywają jego zmiany rza moczowego. U ryb chrzęstnoszkieletowych
wywołane obecnością innych organizmów lub mocz jest wydalany na zewnątrz przez kloakę,
obiektów. Zdolność do odbioru i rozpoznawa- natomiast u ryb o kostnym szkielecie – przez
nia zaburzeń pola elektrycznego to elektrore- niezależny otwór wydalniczy, który znajduje się
cepcja. za otworem odbytowym. Usuwanie zbędnych
produktów przemiany materii odbywa się
również za pośrednictwem skrzeli. Głównym
azotowym produktem przemiany materii ryb
promieniopłetwych i mięśniopłetwych jest
amoniak, a ryb chrzęstnoszkieletowych –
mocznik.

Typy nerek u ryb

torebka kłębuszek
Narządy elektryczne są zazwyczaj silnie zmodyfiko­ nefronu nerkowy
wanymi mięśniami, których komórki mają zdolność do
generowania wyładowań elektrycznych. U płaszczki
z rodzaju drętwa (Torpedo) elektroreceptory występują lejek
w obrębie płetw piersiowych.
kanalik
nefronu
Układ wydalniczy ryb
U ryb, podobnie jak u pozostałych kręgow-
naczynia
ców, narządami wydalniczymi są nerki. Ich krwionośne
podstawową jednostką strukturalno-funk-
cjonalną jest nefron. Zarodki ryb mają nerki
typu przednercza, których nefrony skła- Przednercze. Pranercze.
dają się z kanalików oraz orzęsionych lejków Podstawową funkcją nerek ryb jest osmore­
wychwytujących zbędne substancje z płynu gulacja, czyli ogół procesów pozwalających na
celomatycznego. Większość dorosłych ryb ma utrzymanie względnie stałego stężenia płynów
nerki typu pranercza, których nefrony są zbu- ustrojowych. Wiele ryb wykształciło bardzo
dowane z kanalików, orzęsionych lejków oraz zaawansowane mechanizmy osmoregulacji,
ciałek nefronu. Każde ciałko nefronu składa się pozwalające na funkcjonowanie w wodach
z kłębuszka nerkowego, utworzonego przez o różnym zasoleniu. Przykładem mogą być
naczynia krwionośne, oraz torebki nefronu. węgorze (Anguilla), które wylęgają się z jaj
Lejki wychwytują zbędne produkty przemiany w wodzie słonej, następnie nawet na kilka lat
materii z płynu wypełniającego wtórną jamę migrują do słodkich wód rzecznych, aby pod
ciała. Z kolei w ciałkach nerkowych zachodzi koniec życia powrócić do środowiska słono-
filtracja krwi, czyli przenikanie metabolitów wodnego w celu odbycia tarła.

411